Kanal Tedavisi (Endodonti) Nedir?
Dişin dişetinin üstünde kalan ve ağız içinde görünen kısmına kuron, ağızda görünmeyen ve kemik içinde saklı kısmına ise kök denmektedir, her dişin kendine özgü bir kök sayısı mevcuttur. Dişin merkezinde hem kuron hem kök kısmında yer alan yumuşak bir bağ dokusu olan ve dişe canlılık özelliği kazandıran kısmına ise pulpa denmektedir. Endodonti, diş pulpasına kadar ilerlemiş olan problemler ile ilgilenen ve tedavisini yapan diş hekimliği dalıdır
Diş hekimliği eğitimini tamamladıktan sonra, pratik ve teorik eğitimini kök kanalı tedavisi bölümünde yapmış ve doktorasını tamamlamış uzman doktor endodontist adını alır
Dişlerde bulunan derin çürükler, kırık ve çatlaklar, travma ve pulpada meydana gelen iltihaplar nedeniyle kök kanal tedavisi yapılır.
Geçmiş yıllarda, pulpası iltihaplanmış dişlerde tek tedavi şekli diş çekimiydi fakat günümüzde, kanal tedavisi sayesinde diş hekimleri dişleri ağızda tutarak uzun süre hizmet etmesini sağlayabilmektedir
Kanal Tedavisine Neden İhtiyaç Duyulur?
Diş çürüğü başladığında mine, dentin ve/veya sement tabakası mikroorganizmalar tarafından istila edilmeye başlandığında çürük de bu sayılan tabakalar arasında ilerlemeye başlar. Bu aşamalarda mikroorganizmalar yavaş yavaş tüm diş dokularına yayılmaya çalışır. Mikroorganizmalar toksinlerini pulpaya yani dişin canlı dokusuna ulaştırmaya başladığında, dişimizde de buna paralel olarak hassasiyet algılamaya başlarız. Aslında bu hassasiyetler soğuk, sıcak, ekşi, tatlı vb uyaranlara karşı pulpanın verdiği bir reaksiyondur. Reaksiyonlar bazen o kadar şiddetli olur ki ilgili dişe sadece dolgu değil aynı zamanda endodontik tedavi (kanal tedavisi) yapmamız da gerekebilir.
Endodontik Tedavinin Aşamaları Nelerdir?
1-Anestezi
2-Diş çürüğü mevcutsa çürüğün temizlenip uzaklaştırılması
3-Diş pulpasına ulaşılabilmesi için giriş kavitesinin açılması.
4-Diş pulpasının çıkarılması.
5-Endodontik ekipmanlar ile kök kanallarının genişletilmesi
6-Kanalların temizlenip, yıkanmasından sonra açılan yapay boşluğun dokular
tarafından biyouyumlu bir materyal ile doldurulması
7-Dişin dolgu veya kuron kaplama ile tedavisinin bitirilmesi
Kanal Tedavisi Nasıl Yapılır
- Dişin durumunun diş hekiminiz tarafından tespit edilip kanal tedavisinin önerilmesinin ardından, bir endodontist tarafından tedaviye başlanır ve tedavi dişin durumuna göre bir ya da daha fazla seansta tedavi edilir
- İlk olarak tedavi yapılacak uyuşturularak ağrı duymamanız sağlanır, ardından çürük var ise temizlenerek dişin sinirlerinin olduğu bölgeye ulaşmak için diş kuron kısmından açılır
- Radyografi (röntgen) çekilerek kanal uzunluğunun tespit edilir
- Kök kanallarının içeriği (pulpa dokusunun) çıkarılarak temizlenir ve çeşitli el aletleri ve döner aletler kullanarak kök kanallarının şekillendirilir
- Kök kanallarının dezenfeksiyonu yani bakterilerden arındırılması sağlanır ve kanallar çevre dokular ile uyumlu bir malzeme ile doldurulur
- Tedavi, dişin durumuna göre 1–3 seans arasında sürebilir
- Özellikle dişin canlı olmadığı ve kök ucunda iltihabın bulunduğu durumlarda, kök kanallarına bakterileri yok etmek amacıyla ilaç konulabilir. Bu ilacın etki edebilmesi için kanalların içinde en az 5–7 gün kalması gereklidir. Bu süre zarfında diş, geçici bir dolgu maddesi ile kapatılır
- Ağır iltihap vakalarında, diş hekimi ağızdan da ilaç alınmasını önerebilir
- Tedavi sonrasında dişte hafif ağrı ve hassasiyet şikâyetleri görülebilir, ama bu durum geçicidir. Bu durumda en iyi çözüm o dişin bulunduğu tarafı birkaç günlük süre boyunca kullanmamaktır. Kısa bir zaman sonra hassasiyetin ortadan kalktığı görülecektir
- Kanal tedavili bir diş, hiç tedavi edilmemiş bir diş gibi yıllarca hizmet edebilir. Kök kanal tedavili dişlerde de, herhangi bir diş gibi çürük ya da kırık oluşabilir ve diş eti açısından problemli olabilirler. Kanal tedavisi yapıldıktan sonra da ağız hijyenine dikkat edilmelidir
- Düzenli olarak dişlerinizi fırçalamanız, diş ipi kullanmanız ve doktorunuza kontrole gitmeniz gerekmektedir
Kanal Tedavisinde Başarı?
Teknolojideki ilerlemelerle beraber başarı oranı yükselmektedir, doğru bir endikasyonla ve kurallarına uygun şekilde yapılan bir kanal tedavisinin başarısı ortalama olarak %90-95 gibi yüksek bir düzeye sahiptir. Unutulmamalıdır ki kanal tedavisi bir dişin çekiminden önceki son tedavi basamağıdır ve hekimin kontrolünde olmayan komplikasyon riskleri her zaman mevcuttur.
Kanal Tedavisinin Alternatifi Var mı?
Kanal tedavisine alternatif olabilecek başka bir tedavi seçeneği yoktur
Kanal tedavisinin tekrarı başarısız olduğunda ya da ikinci kez kanal tedavisinin uygulanamayacağı dişlerde - örneğin, kanal tedavisi yapılmış olan dişin üzerinde kanal içinden destek alınarak yapılmış bir restorasyon varlığında ya da kanal içinde kırık bir alet varsa - dişin kök ucuna cerrahi müdahale yapılabilir
Kanal tedavisin tekrarının ve cerrahi girişimin başarılı olamadığı durumlarda veya aşırı madde kaybı olan ve üstüne dolgu ya da kuron restorasyonu yapılamayacak dişlerde çekim düşünülmelidir.
Dişin çekiminden sonra oluşacak boşluk köprü ya da implant uygulaması ile tedavi edilebilir
Fakat doğal dişi korumak her zaman tercih edilir. Bir ya da daha fazla diş eksikliği komşu dişlerin yer değiştirmesine, duruş şeklinin bozulmasına sebep olabilir. Ayrıca doğal dişleri korumak implant ve köprüler gibi pahalı ve uzun tedavilerin uygulanmasını gerektirmez
Hangi Diş Hastalıkları Endodontik Tedavinin Kapsamına Girer
Pulpa herhangi bir sebeple zarar gördüğünde ve iltihaplandığında kanal tedavisi yapılmalıdır
Kanal tedavisini gerektiren başlıca sebep, derin ve geniş alana yayılmış çürüklerin pulpaya ulaşmasıdır Özellikle küçük çocuklarda düşme, yaralanma ile ya da dişlere alınan herhangi bir darbe sonucunda oluşan kırıklarda pulpa zarar görebilir. Bu tür vakalarda düzenli kontroller yapılarak dişin canlı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Canlılığını kaybeden dişlerde kanal tedavisi gereklidir
Kötü ve yanlış yapılmış kanal tedavileri sonucunda oluşan iltihaplanmalarda da ilk seçenek kanal tedavisinin yenilenmesidir. Eski kanal dolgusu sökülerek iltihap giderilir ve yeniden kanal tedavisi yapılır
Kötü ve yanlış yapılmış kanal tedavileri sonucunda oluşan iltihaplanmalarda da ilk seçenek kanal tedavisinin yenilenmesidir. Eski kanal dolgusu sökülerek iltihap giderilir ve yeniden kanal tedavisi yapılır
Uzun süre tedavi edilmemiş iltihaplı dişler sonucunda meydana gelen şişme ve iltihap akıntılarında da ilk önce yapılması gereken işlem kanal tedavisidir